مطالعه مورفومتریک عقربهای زیستگاههای مختلف استان خوزستان

کشور ایران با توجه به آب و هواهای گوناگون موجود در آن از نظر تنوع گونه ای عقرب بسیار غنی می باشد. بیشترین تنوع گونه ای عقرب ها در مناطق نیمه گرمسیری یعنی بین عرض های جغرافیایی 23- 38 درجه اتفاق می افتد و ایران با قرار گرفتن در بین عرض های 25 – 40 درجه شمالی به طور کامل در منطقه ی پراکندگی عقرب های دنیا قرار دارد. خوزستان با مساحتی بیشتر از 64000 کیلومترمربع، دارای آب و هوای خشک و نیمه خشک می باشد که باعث ایجاد یک محیط زیست مناسب برای بند پایان شده است. در ایران بیشترین شیوع عقرب گزیدگی و مرگ ناشی از آن در استان خوزستان می باشد. در این مطالعه گونه های apistobuthus susanae ، odontobuthus bidentatus ، scorpio maurus townsendi و hemiscorpius lepturus از مناطق مختلف استان خوزستان جمع آوری شده است. از این 4 گونه، سه گونه ی آن حفار و گونه ی hemiscorpius lepturus سنگ زی می باشد. صفات مورفولوژیک مورد نظر (شامل 17 طول، 13 عرض، 12 ارتفاع، 3 فاصله و 14 نسبت) توسط کولیس دیجیتال اندازه گیری شدند. داده های حاصل در بسته ی نرم افزاری spss (ver-16) و توسط تست anova تحلیل شد و جداول مربوطه تهیه گردید. نتایج نشان داد که در مقایسه ی درون گونه ای صفات عرض کلیسر، طول کاراپاس، عرض قدامی و عرض خلفی کاراپاس، فاصله چشم چپ جانبی تا چشم چپ میانی، عرض تروکانتر و عرض پتلا بهترین صفات برای بررسی هستند زیرا این صفات در بین نر و ماده ی 4 گونه ی مورد بررسی، دارای اختلاف معنی دار بودند. در مقایسه ی بین گونه ای، اکثر گونه ها با یکدیگر دارای اختلاف معنی دار بودند، لیکن صفات زیر به عنوان صفاتی که در بین 4 گونه با یکدیگر دارای تفاوت معنی دار می باشند، مطرح می شوند. ارتفاع و عرض خلفی کاراپاس، طول و عرض تروکانتر (پدی پالپ)، نسبت طول به عرض پتلا (پدی پالپ)، نسبت طول به عرض شلا، طول انگشت ثابت، نسبت طول مانوس به طول انگشت ثابت، طول انگشت متحرک، عرض و ارتفاع بند اول متازوم، طول و عرض و ارتفاع بند دوم متازوم، عرض بند سوم متازوم، ارتفاع بند چهارم متازوم و ارتفاع بند پنجم متازوم. تمامی این صفات از نظر مورفولوژیک برای جداسازی گونه ها از یکدیگر قابل استفاده اند لیکن هنگامی که هدف جدا کردن نر و ماده ها از یکدیگر هم باشد، دو صفت عرض خلفی کاراپاس و عرض تروکانتر ارزش پیدا کرده و صفت نسبت طول به عرض شلا بی ارزش ترین صفت در نظر گرفته می شود. با توجه به نتایج به دست آمده، به طور کلی ماده ها دارای کاراپاس پهن تری نسبت به نرها می باشند. و در عقرب های حفار مناطق دارای بستر سخت این مسئله به علت افزایش حجم عضلات کلیسر امری عادی تلقی می گردد. ضمن آنکه چشم های میانی نیز در این عقرب ها در محلی خلفی تر نسبت به بقیه ی عقرب ها قرار دارند. در بررسی طول و عرض شلا هیچ گونه رابطه ای بین اندازه شلا و میزان سمیت عقرب ها مشاهده نشد، ضمن آنکه به نظر می رسد که رژیم غذایی عقرب ها در اندازه ی شلا بی تاثیر نباشد. در بررسی متازوم نیز مشخص گردید که بلندتر بودن آن در نرها یا ماده ها از هیچ الگوی خاصی پیروی نمی کند.